Η Μεσογειακή Διατροφή στην Κρήτη του σήμερα

Εδώ, στην Κρήτη, τα περίπτερα είναι γεμάτα από πατατάκια, ζαχαρωτά και άλλα συσκευασμένα, ανθυγιεινά τρόφιμα. Όμως, ακόμα κι έτσι, η Κρήτη είναι ένα από τα καλύτερα μέρη του κόσμου για να βυθιστείς στον κόσμο της Μεσογειακής Διατροφής και του Μεσογειακού Τρόπου Ζωής.

Οι τυρόπιτες και τα σουβλάκια, που αποτελούν το ελληνικό fast food, μπορεί να μην είναι πολύ πιο υγιεινά από τα Αμερικάνικα burgers και τις τηγανιτές πατάτες, αλλά το αληθινό φαγητό που μπορείς να βρεις στις κουζίνες των οικογενειών και των οικογενειακών εστιατορίων λένε μια διαφορετική ιστορία, όπως επίσης και ο τρόπος που το φαγητό αυτό καταναλώνεται.

Αυτό που σήμερα ονομάζουμε Μεσογειακή Διατροφή βασίζεται στην Κρητική Διατροφή και σε παρόμοιες «Διατροφές» μεσογειακών χωρών, όπως μελετήθηκαν τις δεκαετίες του '50 και του '60. Αλλά η Μεσογειακή Διατροφή είναι κάτι παραπάνω από μια απλή Διατροφή: είναι ένας τρόπος ζωής άρρηκτα συνδεδεμένος με τη διατροφή και αντίστροφα.

Ο ενεργός τρόπος ζωής έχει διατηρηθεί εώς ένα βαθμό. Οι άνθρωποι κάθε ηλικίας περπατούν αρκετά: ηλικιωμένοι που δεν οδηγούν, παιδιά που γυρίζουν από το σχολείο με τα πόδια, και οικογένειες και φίλοι που βγαίνουν το Σαββατοκύριακο και πάνε μια βόλτα. Άλλοι ασκούνται μέσω των αγροτικών εργασιών, της κηπουρικής, κάνουν αθλητισμό και όσοι ζουν κοντά στις ακτές πάνε για κολύμπι στη θάλασσα αρκετά συχνά.

Ο συνδιασμός του Μεσογειακού τρόπου ζωής και της Διατροφής γίνεται εξαιρετικά προφανής όταν θα φας με τα μέλη μιας οικογένειας ή με φίλους, σε σπίτι ή σε ταβέρνα, μέσα ή έξω, στον ήλιο. Σίγουρα θα υπάρχει πολύ φαγητό, κόκκινο κρασί και ίσως ρακή, και πάρα πολύς χρόνος αφιερωμένος στη διαδικασία του φαγητού, στην απόλαυσή του, στο γέλιο και στο κουβεντολόϊ. Αυτό περιλαμβάνει πάντα και τα παιδιά της οικογένειας, αν και πολλές φορές μπορεί να κουραστούν από τις ώρες επί ωρών που μπορεί να κρατήσει η όλη διαδικασία.

Όλο αυτό είναι μέρος της ζωής της ευρύτερης οικογένειας, όπου όταν οι άνθρωποι βρίσκονται μεταξύ τους σπάνια δεν θα υπάρχει φαγητό και ποτό. Επίσης, η φιλοξενία και η γενναιοδωρία εκφράζεται με το να μοιράζεσαι την παραγωγή σου (σχεδόν όλα τα σπίτια παράγουν από κάτι) όπως και με το κέρασμα των φίλων με καφέ (το λιγότερο) ή με το «Κάτσε να φάμε!», και η απάντηση σε αυτή την προτροπή δεν μπορεί να είναι «Όχι».

Το φαγητό που μπορείς να απολαύσεις στην Κρήτη είναι συχνά μέρος της διάσημης Μεσογειακής Διατροφής, με τα γνωστά της πλεονεκτήματα: πολύ ελαιόλαδο για το μαγείρεμα, για βούτηγμα του ψωμιού και στις σαλάτες και τα ψάρια. Πληθώρα φρέσκων λαχανικών και φρούτων, όσπρια, πατάτες και καρποί. Αρκετή ποσότητα γαλακτοκομικών, αυγών και κρασιού. Περισσότερο ψάρι από πουλερικά (τουλάχιστον στις παράκτιες περιοχές), λιγότερο κόκκινο κρέας και περιορισμένα ζωϊκά λίπη. Και σχεδόν πάντα το κρέας συνοδεύεται από λαχανικά ή χόρτα (που τα βρίσκεις παντού) που «κολυμπάνε» στο ελαιόλαδο.

Όταν κάποιος έχει καλεσμένους, το γεύμα πάντα περιλαμβάνει κρέας, παρόλο που το κρέας δε θεωρείται κυρίαρχο συστατικό στη Μεσογειακή Διατροφή. Αυτό ίσως συμβαίνει γιατί οι Έλληνες δεν καταναλώνουν τόσο κρέας όσο άλλοι λαοί, όπως οι Αμερικάνοι, και έτσι θεωρείται ως κάτι το ιδιαίτερο, είναι συνδιασμένο με γιορτές και ιδιαίτερες περιστάσεις. Αυτό το κρέας δεν είναι απαραίτητα βοδινό, χοιρινό ή κοτόπουλο: θα μπορούσε να είναι κατσικίσιο, από πρόβατο ή ακόμα και κουνέλι (σ.μ.: Άλλωστε, η Κρήτη καταναλώνει το περισσότερο κουνέλι στον κόσμο: 10 κιλά/άτομο/ έτος).

Εδώ είναι πιο εύκολο να φάς υγιεινό φαγητό απ' ότι σε πολλά μέρη του κόσμου, αφού υπάρχει παραγωγή εξαιρετικών λαχανικών και φρούτων σε λογικές τιμές. Ακόμα και τώρα, στα μέσα του Μάρτη, υπάρχουν γλυκά πορτοκάλια, λεμόνια, μαρούλια, άγρια χόρτα, αγκινάρες, μελιτζάνες, πιπεριές και πολλά άλλα που μπορείς να τα καλλιεργήσεις στο κήπο σού ή να τα προμηθευτείς στη λαϊκή αγορά και στα καταστήματα.

Προκαλεί εντύπωση, στον ξένο, το πόσοι λίγοι Κρητικοί ξοδεύουν χώρο στους κήπους τους για γρασίδι. Αντ' αυτού οι αυλές είναι γεμάτες με λουλούδια (πολλά γεράνια), οπωροφόρα δέντρα (ελιές, λεμονιές κ.α.) και κηπευτικά. Έτσι, οι οικογενειες εξασφαλίζουν μια σχετική αυτάρκεια για τους μήνες του καλοκαιριού και το Σεπτέμβριο. Και επιπλέον, η φύση προσφέρει πληθώρα άγριων χόρτων και μυρωδικών που μαζεύονται κυρίως από τις γιαγιάδες.

Βέβαια, το κύριο στοιχείο της Μεσογειακής Διατροφής είναι το ελαιόλαδο. Σε άρθρο του Olive Oil Times, αναφέρεται ότι «1 στους 20 Έλληνες έχουν μέλος της οικογένειάς τους που έχει ελαιώνα», αλλά στην Κρήτη αυτό το ποσοστό πρέπει να είναι πολύ υψηλότερο – ίσως 1 στους 2 Κρητικούς. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι ενώ στα supermarkets είναι διαθέσιμοι τενεκέδες 5 λίτρων λαδιού, δεν αγοράζονται συχνά από τους ντόπιους, αφού οι περισσότεροι έχουν κάποιο γνωστό που μπορεί να τους προμηθεύσει με έξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο.

Το άρθρο αποτελεί ελευθερη απόδοση στην Ελληνική γλώσσα του άρθρου που δημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα Olive Oil Times στις 18 Μαρτίου 2015, στο οποίο ανήκουν όλα τα πνευματικά δικαιώματα. Σε περίπτωση αναδημοσίευσης της μετάφρασης, παρακαλώ αναφέρετε την πηγή.